Uczeń 12 klasy poszukuje ogólnego ogladu, w którym mógłby pogodzić dwie przeciwstawne siły. Siły te stopniowo coraz mocniej ujawniały się dzieki temu wszystkiemu, czego się uczył – chodzi mianowicie o napiecie powstajace miedzy postepujacą indywidualizacją i stale rosnacą świadomością globalną. Te dwie tendencje bedą się ujawniały podczas studiowania nauk przyrodniczych i humanistycznych oraz w trakcie praktycznych doświadczeń. Program nauczania prowadził do odkrywania wewnetrznych i zewnetrznych zwiazków i korelacji miedzy ważnymi zjawiskami w świecie. Można się spodziewać, że uczniowie nauczyli się odnajdować własny wewnętrzny związek z treściami, które poznawali. Teraz pytanie, które w nich powstaje, ma odwrotny kierunek. To nie jest już pytanie: „Jak świat wpływa na moje życie?”, lecz: „Jak ja mogę wpływać na świat?”. Zadając to pytanie, trzeba uwzględnić bardzo konkretne warunki ekonomiczne, społeczne i dotyczące życia osobistego, polityki czy nauki. „Jestem pionkiem czy królem, rozgrywającym czy widzem? Gdzie jest moje miejsce w świecie?”.
Szkoła powinna stać się miejscem, w którym uczeń może odnaleźć swoje miejsce w świecie i aktywnie je pielęgnować. Uczniowie powinni mieć co najmniej możliwość określania i tworzenia swojej własnej przestrzeni uczenia się i życia w niej – nie w pojedynkę, ale wespół z kolegami i nauczycielami. Nacisk powinien być położony na samodzielne ustalanie celów i dróg dochodzenia do nich. Ten po- ziom niezależności traci większość osób wtedy, gdy odchodzi ze szkoły i przez wiele lat kontynuuje studia lub wspina się po szczeblach kariery zawodowej. Być może niektórzy już nigdy nie będą mieli takiej wolności i jednocześnie takiej młodzieńczej genialności, nieskrępowanych odpowiedzialnością życiową. Jest to moment, w którym uczniowie mogą z własnej woli oddać się nauce. Jeśli ten dwunasty rok nauki szkolnej determinują życzenia nauczycieli lub rodziców – czy też, w istocie rzeczy, ogół społeczeństwa – przybierające formę egzaminów i podobnych wymagań, to ma to fatalny wpływ na pielęgnowanie prawdziwej indywidualności.
Zdobywanie ogólnego oglądu to ostatnia szansa dla młodego człowieka, żeby pozostać osobą mającą rozległą wiedzę ogólną, zanim zanurzy się w specjalizację, którą przynosi życie uniwersyteckie lub zawodowe. Zachowanie równowagi między samodzielną pracą, wybieraniem tematów i projektów (wyrażających osobiste zainteresowania) oraz poszukiwaniem integrującego, ogólnego oglądu (łączącego wszystkie dziedziny wiedzy i doświadczenia) stanowi wyzwanie niezbędne dla osiemnastolatka. Rozpoznanie, nawet w tym stosunkowo młodym wieku, czegoś ze swojego własnego losu jest wynikiem poznania globalnych aspektów losu ludzkości. Ostatecznie, uczeń 12 klasy chce uzyskać praktyczną odpowiedź na pytanie: Czy świat można zmienić i czy jestem godny, aby być narzędziem zmiany?